Ahmed Marcouch

Voorzitter,

Schaalvergroting heeft een slechte track record. Fusies tussen scholen die ooit bedoeld waren om scholen in staat te stellen om personeelsfunctionarissen in huis te halen die docenten kunnen helpen bij hun loopbaan of om remedial teachers aan te trekken voor kinderen met leerproblemen, zijn ontaard in managerspaleizen. Fusies tussen verzorgingstehuizen die de verzorgers en medici in staat stelden de zorg te verbeteren, zijn ontaard in zorgfabrieken, waar routine en gemak vóór ouderenzorg gaan. Hogeschoolmolochen duperen studenten met ondeugdelijke diploma’s en corporaties vergrijpen zich aan speculaties terwijl hun huurders in hun verwaarloosde huizen verkommeren. We zijn intussen sadder and wiser. Grote instituties blijken helemaal niet goedkoper te zijn. Integendeel, zij besteden hun jaarbudget aan vergaderingen, ICT en nieuwe gebouwen. Grote instituties blijken de managers te perverteren, zo blijkt ook uit het recente fiasco met het ROC Amarantis.

Voorzitter, toch hebben wij als PvdA de minister ons vertrouwen gegeven en mag hij de gemeentelijke brandweerkorpsen regionaliseren en onderbrengen bij de 25 veiligheidsregio’s. Omdat het grote voordeel is dat de brandweer sneller bij de brand kan zijn als zij niet hoeven te stoppen bij de grens van de buurgemeente. Omdat zonder gemeentegrenzen het dichtstbijzijnde brandweerkorps de brand kan blussen, ook als de kazerne in de ene gemeente staat en de brand in de buurgemeente woedt.

- Het gaat er ons om dat de brandweer zo snel mogelijk bij de brand is.
- Het gaat ons erom dat brandweerkorpsen die niet zo dicht bij brandhaarden liggen als andere korpsen kunnen specialiseren, bijvoorbeeld in veenbranden, industriële branden, of zoals nu actueel is in ijsreddingen.
- Het gaat ons om de veiligheid van de burger, die gaat ons vóór alles.
- En het gaat ons om de kosten voor de burger, tot dusver blijft elke burger een jaarlijks bedrag betalen voor de brandweer, niet alleen via de Rijksbelastingen, maar ook via de gemeentebelastingen. Het is goed dat die kosten voor de burger stabiel blijven. De regionalisering dient dus de brandbestrijding, dat is de bedoeling.
Maar wij zien de gevaren van institutionalisering.

Ik verzoek de minister dringend niet dezelfde fouten te maken als bij andere fusies en te waarborgen dat de veiligheidsregio’s zich laten leiden door de logica van de brandweerman en brandweervrouw, door de mensen op de werkvloer, door de professionals – of zij nu beroeps zijn of vrijwilliger.

Voorzitter, ik wil graag weten van de minister hoe hij dat gaat regelen.

Want de managementlogica ligt nu al op de loer. Neem de aanbestedingen van de oefencentra waar de brandweermensen verplicht gaan trainen in de brandtechnieken, aan te tekenen in hun verplichte veiligheidspaspoort. Een voorbeeld is een Veiligheidsregio die zijn brandweer op hun vrije zaterdagen laat trainen. Maar waarom moeten zij per auto de lange tocht naar Antwerpen ondernemen, op hun kostbare vrije zaterdag na een week lang hard werken in de bouw of op het land om helemaal in België getraind te worden? Waarom niet zoals voorheen in het vertrouwde trainingscentrum in de Regio, zodat zij fatsoenlijk op tijd weer thuis kunnen komen bij hun gezinnen? Dat is managementlogica, de managers scoren bij de aanbesteding de aanbiedingen op de laagste kosten, niet op de belasting voor de brandweermensen. Dus vandaar deze vraag: hoe gaat de minister erop letten dat centraal blijft staan wat de brandweermensen nodig hebben? Ik stel voor dat hij alle meldingen en klachten van nieuwe belasting georganiseerd en consequent nagaat en checkt op behandeling.

Ook bij het Instituut Fysieke Veiligheid moet de minister regelen dat het geen eigen ínstitutionele doelen gaat nastreven, maar het onderwijs, de kennisoverdracht en het bovenregionale materiaal dienstbaar maakt aan de brandweermensen. Zorg ervoor dat de samenwerking tussen de veiligheidsregio’s hier niet verdwaalt in afstemmingen en vergaderingen, maar dat zij het de brandweermensen juist gemakkelijk maken. Gaat de minister de leiding van het Instituut Fysieke Veiligheid daar jaarlijks beoordelen op resultaten die daadwerkelijk dienstbaar zijn aan de brandweermensen?

De oprichting van het instituut IFV is een voortzetting van de landelijke voorzieningen op het gebied van materiaal voor rampenbestrijding en brandweeronderwijs. Deze taken blijven ook wettelijke taken van het instituut. Op zich kunnen we ons voorstellen dat er gekozen wordt voor een zelfstandig bestuursorgaan dat in de eerste plaats voor de veiligheidsregio’s werkt en daarmee op een flinke afstand van de minister komt te staan. Het is echter niet voor niks dat er voor het IFV wettelijke taken overblijven.

Voorzitter, daar zal de minister goed op toe moeten zien, hij moet méér doen dan ingrijpen bij taakverwaarlozing en méér doen dan het IFV houden aan de informatieplicht, de minister moet zijn verantwoordelijkheid uitoefenen. Of hij dat gaat doen, blijkt nu nog onvoldoende uit de antwoorden, die erg terughoudend zijn.

Wat betreft de informatievoorziening en automatisering geeft de minister aan dat het IFV een rol kan spelen in de aanbesteding en het opstellen van het programma van eisen. Wij twijfelen of hiervoor de nodige kennis aanwezig is, gezien de slechte ervaringen met automatisering en aanbesteding.

Kan de regering steun bieden en zou het niet logisch zijn deze automatisering landelijk te ontwikkelen, samen met de politie?

De PvdA-fractie constateert dat zowel door de Raad van State als de VNG aandacht gevraagd wordt voor de versnippering van het huidige brandweeronderwijs. De minister verweert zich wel met een verwijzing naar een onderzoek dat aanbeveelt om één landelijke organisatie verantwoordelijk te maken voor alle ontwikkeling, uitvoering en toetsing van het onderwijs, maar dat is géén afdoende antwoord op het probleem van de versnippering van het brandweeronderwijs, er is geen garantie dat er één organisatie ook echt verantwoordelijk wordt voor al het brandweeronderwijs. Het lijkt wel of de minister duikt als het gaat om een visie op dit onderwijs, terwijl het wel degelijk een wettelijke taak is van het IFV. Ik dring er bij de minister op aan om er nadrukkelijk voor te zorgen dat het brandweeronderwijs in heel Nederland goed wordt. Ter wille van de brandbestrijding.

En dan nog de opleiding voor de burgemeesters. Elke keer weer blijkt bij incidenten en rampen in Nederland, zoals bij de brand op Moerdijk, dat het de burgemeesters schort aan kennis en ervaring bij de omgang met calamiteiten. De burgemeester is vanaf dag één van zijn benoeming volledig verantwoordelijk en moet zijn bevoegdheden en verantwoordelijkheden kennen.

De minister moet ervoor zorgen dat het IFV hiervoor de kennis en ervaring van de politieacademie aanwendt. Ik roep de minister op een goede burgemeestersopleiding te garanderen.

Tot slot wil ik hulde brengen aan alle brandweermensen van Nederland. Ik denk dat er weinig professionals zijn die zoveel ontzag verdienen als deze strijders voor veiligheid. Zij verdienen geen overlast van managers, zij verdienen goede leiding. En een minister die daarvoor zorgt.